Tuvalet Eğitimi-Tuvalet Alışkanlığı

Tuvalet eğitimi çocuklarda kakanın ve çişin bez yerine tuvalete yapma alışkanlığının kazanıldığı döneme denir. Bu dönem çocuk için de ebeveynler için de son derece önemlidir. Toplumumuzda çocuk ve ebeveynler dışında anneanne, babaanne, dede gibi büyük ebeveynler için de bu dönem büyük bir önem taşır.

Ancak tuvalet alışkanlığı için unutulmaması gereken ve önemli olan noktalar çocuğun hazır oluşu, içinde bulunulan zamanlama, tuvalet alışkanlığının kazanılması için gereken planlama ve ebeveyn tutumlarıdır.

Tuvalet Eğitimi Ne Zaman Başlamalı?

Tuvalet eğitimi dediğimiz bezin bırakılma süreci genellikle 18-36 ay arasında verilmektedir. 18-36 ay arasını kapsayan dönemde çocukların yürüyebildikleri, kendilerini ifade edebildikleri, bedenlerini keşfettikleri bağırsak ve mesane kas kontrol becerilerini kazandıkları görülmektedir.

Çocuğunuz;

• İstek ve ihtiyaçlarını anlatabiliyorsa,
• Verilen yönergeleri anlayabiliyor ve uygulayabiliyorsa,
• El yıkamak, üst çıkarmak gibi öz bakım becerilerini yapabiliyorsa,
• Bezi birkaç saat kuru kalabiliyorsa,
• Bezinden ve bezin ıslaklığından rahatsız oluyorsa,
• Tuvaletini yapması bir rutin içindeyse,
• Bezine tuvaletini yaptığında ebeveynine haber veriyorsa,

Fiziksel olarak tuvaletini tutabilme becerisini kaslarıyla gerçekleştirebiliyorsa ve tuvalet ile ilgili bir korku duygusu oluşmamışsa tuvalet eğitimine başlanabilir. Ancak her çocuğun bireysel gelişimi kendine özgüdür. Bu yüzden ebeveyn kadar çocuğun hazır olduğu ve bezi bırakmayı kabul ettiği dönemde tuvalet eğitimi başlamalıdır.

Tuvalet Eğitimi Nasıl Başlar?

Tuvalet eğitimi dediğimiz bezin bırakılması süreci öncelikle çocuğunuzun hazır olduğunu düşündüğünüz ve yukarıda yazılanları gözlemlediğiniz zaman; çocuğunuza “Kakanı/çişini artık beze değil bizim gibi tuvalete yapmak ister misin?” şeklinde sorarak başlamanız gerekir. Bezi bırakıp bırakmak istemediği çocuğa sorulmalıdır.

Davranışçı methodlar da tuvalet alışkanlığının kazanılması için kullanılır. Ancak eğer çocuğunuz bezi bırakmaya hazır değilse bu methodlar sürecin uzamasına, sık sık alt ıslatmanın ve kaka tutma probleminin yaşanmasına neden olur. Çünkü tuvalet çocuğun kendi bedeniyle ilgili olan, kontrolü ve kararı çocukta olan bir süreçtir.

Çocuğunuz ilk sorduğunuzda tuvalete yapmayı reddedebilir. Bu durumda anlayış göstermek ve bu kararın ona ait olduğunu vurgulamak önemlidir. Çocuğunuzun yaşına göre birkaç hafta veya ay arayla “Kakanı/çişini artık beze değil bizim gibi tuvalete yapmak ister misin?”sorusunu tekrarlayarak onun da hazır olduğu anı beklemek gerekir. Bu sürece çocuğunuzu hazırlamak adına tuvalet alışkanlığının kazanılması ile ilgili çeşitli kitaplardan yararlanabilirsiniz. Çocukların yaşına ve boyuna uygun olan aparatlardan veya lazımlıklardan edinebilir; çocuğunuzu bezi bırakması için teşvik edebilirsiniz. Ancak son karar her zaman çocuğa ait olmalıdır.

Tuvalet Eğitiminde Yapılmaması Gerekenler

Tuvalet eğitiminde yapılmaması gereken en önemli şeylerin başında bezin bırakılma kararını çocuk adına vermek gelir. Eğer çocuğunuz bezi bırakmaya henüz hazır değilken bu kararı onun adına vermek ve onu kakasını veya çişini tuvalete yapması için zorluyor olmak sürecin oldukça sancılı geçmesine neden olacaktır. Tuvalet eğitimi çocukların özerklik sahibi olmak istediği döneme denk gelir ve çocuk için temel mesele otokontroldür. Bu yüzden çocuğunuz, hazır olmadığı takdirde, onun adına verdiğiniz kararı sabote etmek için kakasını tutabilir veya çişini her yere yapabilir.

Zaman zaman alt ıslatmalar, kaçırmalar olacaktır. Bu kazalara ebeveynin hazırlık olması gerekir. Böyle bir durum yaşandığında ebeveynlerin ceza vermesi değil; “Bazen böyle kazalar olabilir. Bir sonraki seferde olmaması için istersen sana tuvalete gitmeni hatırlatabilirim.” Şeklinde çocuğu anlayan ve ihtiyaç duyduğu anda yardımcı olmak için orada olan bir rolde olması gerekir.

Çocuklar Tuvalet Alışkanlığı

Çocuklar tuvalet alışkanlığı kazanmalarına ve bezi bırakmış olmalarına rağmen gündüz tuvaletlerini rahatlıkla klozete yapsalar da geceleri bazen işler farklılaşabilir ve gece alt ıslatlamalar yaşanabilir. Böyle zamanlarda ebeveynlerin çocuklarına gündüz bez takmadıkları ancak gece bez taktıklarıyla karşılaşabiliyoruz. Bu yapılmasını hiçbir zaman önermediğimiz bir durumdur. Çocuğunuzun gece tuvalete kalmasına destek olmanız, gece kendisinin kalkmasına mı yoksa ebeveyn olarak sizin mi kaldırmanızı ihtiyaç duyduğunu sormanız sürecin sağlıklı yönetilmesini sağlar. Bazen çocuklar içinde bulundukları olumsuz durumlarla başa çıkmakta zorlanırlar ve uykularında altlarını ıslatabilirler. Böyle bir durumda çocuğunuzu takip etmek ve asıl ihtiyacının ne olduğunu keşfetmeye çalışmak sürecin çözülmesini kolaylaştırır.

Tuvalet Alışkanlığı Önemi

Tuvalet alışkanlığının çocuğun ruhsallığına etki eden konularda önemi vardır. Tuvalet alışkanlığı sürecine erken başladığınızda, çocuğunuz hazır olmadığı bir beceriyle sınandığı için kendini yetersiz ve başarısız hissedebilir. Ancak sürece geç başladığınızda ise çocuğunuz sosyal yaşamda zorluk çekebilir. Çünkü çocuğunuza uzun süre bez takıyor olmanız; çocuğunuzun zihninde ebeveynlerine bağımlı olduğu düşüncesinin oluşmasına neden olur ve çocuğunuzun bireyselleşmesini önler. Bireyselleşmesi önlenen çocuğun hareketleri, öğrenmesi ve sosyal ilişkileri sınırlanır. 36 ay sosyalleşme dönemidir ve dolayısıyla okul öncesi eğiminin başlangıcıdır. Bu dönemde altı bezlenen çocuk sosyal ve bilişsel olarak kendini geri çekebilir ve olumsuz düşünceler geliştirebilir.