Rol Çatışması Nedir? Sahip Olduğumuz Roller Nelerdir?
Rol çatışması, kişiden beklenen durumla kişinin rolünün örtüşmemesi durumudur. Rol çatışmasına verilebilecek en iyi örnek, çocukları sevmeyen bir kişinin anaokulu öğretmeni olmasıdır. Kişiden talep edilen durumla kişi arasında bir örtüşmezlik söz konusudur. Rol çatışması strese, kaygıya ve kişinin huzurunun kaybına yol açabilir.
Herkesin özel, sosyal ya da iş hayatında yerine getirmesi gereken sorumlulukları vardır. Bu sorumluluklar birden fazla olabilir ve kişinin birden fazla rolü olabilir.Bir birey özel yaşamında eş ya da anne, sosyal yaşamında yakın arkadaş, iş yaşamında yönetici olabilir.
Rol çatışmalarının çeşitleri vardır. Rol içi çatışma dediğimiz çatışma türünde, kişinin rolündeki çelişkiyi ifade eder. Örnek verecek olursak; bir birey partnerine yalan söylememesi gerektiğini ve yalanın kötü bir şey olduğunu söyledikten sonra kendisi yalan söylüyorsa bu bireyin rol içi çatışma yaşadığı anlamına gelir. Ya da bir yöneticinin ekip içinde dedikodu istememesinin ardından dedikodu yapması da rol içi çatışmaya örnektir.
Roller arası çatışma ise, birey aynı anda birbiriyle örtüşmeyen rolleri üstlenir. Bunun sonucunda da roller arası çatışma çıkar. Örnek verecek olursak, çok çalışan ve işten geç dönen bir insanın evdeki düzenini (yemek yapmak, çamaşır yıkamak vs.) bozmama isteğidir. İşten geç dönen birey, çoğu zaman yemek yapamayabilir. Bu da kişide çatışma yaratır.
Aşırı rol üstlenme-aşırı rol yüklenme durumlarındaysa bireye alabileceğinden daha fazla sorumluluk yüklenir. Bu sorumluluklar bireye fazla gelir ve birey kendini baskı altında hisseder. Örnek verecek olursak işyerinde bir personele birden fazla görev verilirse, personel kendini baskı altında hisseder ve motivasyonu düşer. Ya da ev içindeki tüm görevleri sadece bir kişi üstlenirse bir süre sonra tüm görevleri üstlenen kişide stres, kaygı ve huzursuzluk ortaya çıkar. Bu durum kişiyi mutsuzluğa sürükleyebilir.
Toplumsal Rol Çatışması Nedir?
Toplumsal rol çatışması, kişinin belirli bir gruptaki rolüyle başka gruptaki rolünün çatışmasıdır. Buna örnek verecek olursak bir birey çok iyi bir iş insanı olabilir lakin aynı anda çok kötü bir eş olabilir. Toplumsal rollerimiz içinde anne-baba rolü, evlat rolü, arkadaş rolü, eş rolü gibi roller örnek verecek olursak çocukları sevmeyen bir bireyin anaokulu öğretmenliği yapması iş hayatında rol çatışması yaşamasına sebep olur. Roller örtüşmez ve bu da hem kişiyi hem de yaptığı işi etkiler bulunmaktadır. Topluma göre bu roller yineler ve şekillenir. Bu rollerin çatışmasına toplumsal rol çatışması denmektedir.
İş Hayatında Rol Çatışması Nedir?
İş hayatında rol çatışması, iş hayatında bireyden farklı taleplerde bulunulması sonucunda ortaya çıkan çatışmalardır. İş hayatında var olan bir bireyden birden fazla şey talep edildiğinde birey çatışma yaşar. Fazla sorumluluk yüklenmesi bireyde baskı yaratır. Bu da bireyden alınacak verimi düşürür.
Rol pekişmesi nedir?
Rol pekişmesi,bireyin sahip olduğu rollerin birbirini destekleyici bir durumda olması durumudur. Birey, bir rolünü yerine getirirken diğer rolü ona yardım edebiliyorsa buna rol pekişmesi denir. Örnek verecek olursak, anaokulu öğretmeni olan bir baba bilgisini çocuklarında da kullanabilir ve çocuklarına karşı nasıl bir yaklaşımda bulunması gerektiğini bilebilir. Rol pekişmesinde bir rol diğer rolü destekler vaziyettedir. Bu duruma da rol pekişmesi denmektedir.
Rol çatışması nelere sebebiyet verir?
Rol çatışması, kişide özgüven eksikliğine sebebiyet verebilir. Kişide huzursuzluk ve mutsuzluk oluşur. Kişi kendini stresli ve kaygılı bir ruh halinde bulabilir. İş hayatında rol çatışmaları kişinin verimini düşürür. Çalışma isteği ve motivasyonu düşer, kişiden alınabilecek verim minimuma inebilir.
