Tıkanırcasına yeme bozukluğu kişinin kontrol edemediği durumlarda ve kişilerin duygu durumlarına göre yemeklerin porsiyonlarını arttırarak yedikleri ,takıntılı bir şekilde yeme durumudur. Tıkanırcasına yeme bozukluğu, özellikle ergenlik genç erişkinlik döneminde başlar. Kişiler aç olmadıklarında bile yemek yerler. Bazen ataklar halinde gelir ve oluşan ataklarda kişi normalde bir insanın yediğinin 2 katı gibi bir yiyeceği tek seferde daha kısa sürede yemesiyle oluşan ataklardır. Kişi bu eylemden sonra çok fazla suçluluk ve pişmanlık yaşar . Diğer yeme bozukluklarından farklı olarak bu pişmanlık halinden sonra telafi etmek için daha fazla egzersiz veya yediklerini geri çıkarmak gibi eylemlerde bulunmaz.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
- Normal bir insanın yiyebileceğinden çok daha fazla miktarda olan gıdayı belirli bir zaman diliminde (ö herhangi bir iki saatlik süre içinde) yeme.
- Gelen ataklar sonrasında yeme kontrolünün kalktığı duyumunun olması (ö ne yediğini ya da ne kadar yediğini kontrol edememe.
- Fiziksel bir açlık yokken bile büyük miktarlarda yemek yeme
- Kişinin ne kadar yediği ve hızlı bir şekilde tıklanarak yemek yeme şekli konusunda utanması ve bu yüzden yalnız başına yemesi.
- Aşırı yeme sonrası kendinden nefret etme, kendini suçlu ya da mutsuz hissetim
- Aşırı yeme sonrası herhangi bir egzersiz ya da geri çıkarma davranışında bulunmama.
Yukarıdaki belirtilerin 3 tanesi ortalama olarak 6 aylık sürede en az haftada 2 gün ortaya çıkarsa tıkanırcasına yeme bozukluğundan bahsedebiliriz.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Tıkınırcasına yeme bozukluğunun nedenleri tam bilinmemekle birlikte aşağıda belirtilen risk faktörleri ile ilişkilendirilebilir.
Genetik Faktörler: Tıkınırcasına yeme bozukluğu olan kişiler, beyinde dopamine karşı artan duyarlılığa sahip olabilir. Bu duyarlılık daha fazla yemek yeme dürtüsüne neden olabilir.
Vücut ölçüsü: yapılan araştırmalara göre tıkınırcasına yeme bozukluğu olan kişilerin yaklaşık %50’sinde obezite vardır. Fazla kilo sorunları bozukluğun hem nedeni hem de sonucu olabilir.
Travmalar: İstismar, ölüm, bir aile üyesinden ayrılma veya araba kazası gibi stresli yaşam olayları risk faktörleridir. Kilo nedeniyle çocuklukta yaşanan zorbalık da katkıda bulunabilir.
Psikolojik sebepler : Tıkınırcasına yeme bozukluğu olan kişilerde hem bozukluktan önce hem de bozuklukla beraber bir dizi psikolojik rahatsızlıklara sahip olduğu gözlemlenmiştir.
- fobiler,
- depresyon,
- travma sonrası stres bozukluğu (TSSB),
- bipolar bozukluk,
- anksiyete veya
- madde kötüye kullanımı gibi en az bir başka psikolojik bozukluk vardır. Bu durumlar bozukluğun fark edilmesi ve destek gösterilmesi hususunda daha karmaşık bir durum yaratabilir.
Tıkınırcasına yeme bozukluğu ayrıca, diyet, beden imajı ile ilgili olumsuz duygular, yiyeceklerin mevcudiyeti veya can sıkıntısı ile tetiklenebilir.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu ile Başa Çıkmak Önerileri
- Diğer yeme bozukluklarında olduğu gibi farkındalık ve kabul başa çıkmak için anlamlı bir başlangıçtır. Ayrıca farkındalık kendini ve yediklerini kontrol etmeye de fayda sağlar.
- Bir diğer baş etme yöntemi ise yiyecek ve ruh hali günlüğü tutmaktır. Tetikleyicilerini belirlemek, aşırı yeme ataklarını nasıl kontrol edeceğinizi öğrenmede önemli bir adımdır.
- Diğer psikolojik rahatsızlıklar gibi tıkınırcasına yemek bozukluğunda da sosyal destek çok ö Özellikle yalnız kalmamak; bir partner, aile, arkadaşa sahip olmak ve duygularınızı konuşmak önemlidir.
- Sağlıklı yiyecekler seçmeye gayret gö Düzenli öğünlerden ve tüm gıdalardan oluşan bir diyet, açlığın giderilmesine ve gerekli besin maddelerinin sağlanmasına yardımcı olacaktır.
- Egzersiz yapmaya çalışın. Egzersiz hem kilo kaybını artırır hem de kaygı ve stres belirtilerini azaltmaya ve ruh halini iyileştirmeye yardımcı olabilir.
- Yeterince ve düzenli uyumak günlük işlevselliği düzenler. Uykunun az olma durumunda daha yüksek kalori alınır ve beraberinde yeme bozukluklarına neden olabilir. Yetişkin bir insanın günlük en az 7-8 saat sağlıklı bir uyku alması önerilir.
Tıkınırcasına yeme bozukluğu için psikolojik destek gerekir mi?
Özellikle yeme ataklarından sonra oluşan yoğun pişmanlık ve utanç hissi kişilerin yalnız kalma davranışı göstermesine sebep olur. Bu da ilerleyen süreçlerde depresyon, anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıklara sebep olabilir. Öte yandan psikolojik rahatsızlıklar tıkınırcasına yeme bozukluğunun sebebi de olabildiği için bir doktor kontrolünden sonra duruma göre hem tıbbi desteğe hem de psikoterapiye ihtiyaç duyulabilir.
Tıkınırcasına yeme bozukluğunun zemin hazırladığı problemler nelerdir?
Tıkınırcasına yeme bozukluğu fiziksel, sosyal ve psikolojik olarak çok fazla risk ve problemler barındırır. Gelişen aşırı yeme atakları çok yüksek kalori alımı sebebiyle tip2 diyabet, felç, kalp rahatsızlıkları ve kanser, kadınlarda ise doğurganlığın azalması, polikistik over sendromu ,astım ve irritable bağırsak sendromu gibi fiziksel rahatsızlıklara zemin hazırlar. Öte yandan bu ataklar depresyon, anksiyete, fobi gibi psikolojik bozukluklara zemin hazırlar.
