Obsesif çocuğa nasıl davranmalı? obsesif davranışlar sergileyen bir çocuğa yönelik etkili bir yaklaşım geliştirmek, ebeveynler için önemli bir sorumluluktur. Obsesyonlar zihinden uzaklaştırılamayan, kişiyi rahatsız eden, istemsizce ve tekrarlayan şekilde akla gelen düşüncelerdir. Obsesif kompulsif bozukluk (takıntı zorlantı bozukluğu) obsesif, kompulsif ve kaçınma davranışlarını kapsayan bir bozukluktur.
Kişi obsesyonları zihninden uzaklaştırmak için bazı tekrarlayan ve zamanla ritüel haline gelebilen davranışlar geliştirebilir. Bu istemsiz ve tekrarlayan hareketlere ‘kompulsiyon’ denir.
Çocuklarda OKB Belirtileri
Çocuklarda OKB belirtileri yetişkinlik dönemini etkiler. Yetişkinlik döneminde görülen obsesyonlar ve kompulsiyonlar genellikle çocukluk döneminde kendini gösterir.
Çocukluk çağında görülebilen obsesyon ve kompulsiyon belirtileri;
- Biriktirme, saklama
- Cinsel
- Simetri/düzen
- Din
- Sıralama
- Hastalık/ölüm
- Kontrol etme
- Kirlilik
- Temizlik
Çocuklarda OKB Sürecinde Desteğin Önemi
Çocukluk döneminde okb ile ilgili bir destek alınmadığında yetişkinlik döneminde de görülebilir. Yetişkinlik döneminde görülen obsesyonlar genellikle çocukluk çağında başlamış olur. Çocuklar bazen obsesyonları veya kompulsiyonları gizlemeye çalışabilirler.
Yaşanılan obsesyonların şiddeti, eşlik eden diğer problemler ve çocuğun direncine göre okb süreci çocuktan çocuğa göre farklılaşabilir. Okb ile başa çıkmada en etkili yöntemlerden biri bilişsel davranışçı terapidir. Obsesyonların yarattığı kaygı duygusuyla başa çıkma becerileri danışmanlık süreci içerisinde öğrenilir ve bu becerilerin aşamalı olarak günlük hayata aktarılması beklenir.
Çocuklar obsesyonların sebep olduğu kompulsif davranışları aşamalı olarak azaltarak olumsuz duygu ve düşünceleriyle yüzleşirler. Okb sürecinde çocuklar obsesyonlarıyla ilişkili ritüelleri ve tekrarlayan davranışları gerçekleştirmezlerse yoğun bir kaygı yaşayabilirler. Dolayısıyla bazen dirençli gözükebilirler. Ancak çocuk anlaşıldığını hissettiğinde, istikrarlı bir şekilde terapiye katılım sağladığında ve aile içerisinde de desteklendiğinde süreç daha kolay ilerlemektedir.
Obsesif Çocukların Geleceği Nasıl Etkileniyor?
Çocukluk döneminde başlayan ve devam eden okb çocuklarda okul başarısızlığına sebep olabilir. Tekrarlayıcı davranışlar çocuğun potansiyelini ortaya koyamamasına ve motivasyonunda azalmaya sebep olabilir. Obsesyonların türüne göre çocuklarda çeşitli kaçınma davranışları gözlemlenebilir.
Örneğin;
- Bulaş obsesyonu olan bir çocuk okulda kendini güvende hissetmeyebilir ve sürekli ellerini yıkama davranışı gösterebilir. Kalabalık arkadaş gruplarından kaçınma eğiliminde bulunabilir.
- Sınavlarda veya kitap okumaya çalıştığında sürekli geri dönüp aynı yeri okuma isteği olabilir veya sürekli bir şeyleri doğru yapıp yapmadığına dair kontrol etme ihtiyacı hissedebilir.
Bütüncül olarak bakıldığında çocuk okulda kendini huzurlu hissetmeyebilir ve okul başarısı düşebilir. Okb çocuğun ilişki sürdürme becerilerini yetişkinlikte de etkileyebilir.
OKB ile Yaşayan Çocukların Anksiyete İle Başa Çıkma Yöntemleri
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) ile başa çıkan çocuklar, sık sık anksiyete ile mücadele etmek zorunda kalabilirler. Bu durum, hem çocukları hem de ailelerini olumsuz etkileyebilir. Ancak, doğru stratejilerle, çocuklar OKB’nin getirdiği anksiyeteyi yönetmeyi öğrenebilirler.
Çocuklar obsesyonların yarattığı rahatsız edici hisle baş etmek için kompulsif davranışlar sergilerler. Örneğin bulaşma ve temizlik obsesyonu olan çocuk ortak alanlarda bulunan lavaboları kullanmaktan kaçınır. Dokunduğu şeyden bir şey bulaştığını düşünen çocuk bu düşüncesinden kurtulmak için sürekli elini yıkamak ister.
Obsesif ve kompulsif bozukluğun yarattığı rahatsız edici hislerle baş etmek için bilişsel ve davranışsal yöntemler kullanılabilir. Kas gevşeme egzersizleri ve güvenli alan çalışması gibi yöntemler çocuğun rahatlamasına yardımcı olabilir. Bilişsel davranışçı terapi içerisinde çocuğun ‘olumsuz otomatik düşünceleri’ değiştirilerek çocuğun rahatsız edici hislerden kurtulmasına yardımcı olunur. Bunlar dışında kaygının sebep olduğu düşünce hataları üzerine çalışılır ve süreç daha kolay ilerler.
OKB yazısına tıklayarak Obsesif Kompulsif Bozukluk hakkında kapsamlı bilgilere ulaşabilirsiniz.
Obsesif çocukların aileleri hangi zorluklarla karşılaşabilir?
Obsesif çocuklar yapması gereken şeyleri kaygı hissettikleri için yapmak istemeyebilirler veya yapması gereken basit bir görevi çok uzun sürede yapabilirler. Örneğin ödevini yapması gerektiğini söylediğinizde sürekli kontrol etme isteği ve zamanı yönetememekle ilgili problemleri görevi daha geç bitirmelerine sebep olabilir. Veya obsesyonlardan kaynaklı uyku ve yeme düzeni aksatılabilir. Bu kaygılarla baş etme noktasında anlaşılmadığını hisseden çocuk aileye öfke gösterebilir.
Obsesif davranışlar çocuğun arkadaşları ve sosyal ilişkileri üzerinde nasıl bir etki yaratabilir?
Obsesyonlar ve kompulsiyonlar çocuğun güvende hissetmemesine sebep olduğu için kaçınma davranışlarına sebep olabilir. Çocuk sosyal ortamlarda bulunmaktan, ortak alanlarda etkinlikler yapmaktan veya eşyalarını paylaşmaktan rahatsız olduğu için ilişki sürdürme ve sosyal becerilerini olumsuz anlamda etkiler.
