Kleptomani Nedir? Çalma Hastalığı
Kleptomani, bilinen diğer ismi ile çalma hastalığı bir kişinin kontrolü dışında ve genellikle aniden gelen içgüdüsel bir dürtü ile çalmak veya hırsızlık yapmak isteği olarak tanımlanır. Bu durum, çalan kişiye genellikle zevk vermez ve suçluluk duygularına yol açabilir.
Kleptomanlar genellikle çaldıkları eşyaların kişisel ya da maddi değerine ilgi duymazlar. Bu durum, genellikle obsesif-kompulsif spektrum bozuklukları arasında sınıflandırılır ve psikolojik destek gerektirebilir.
Kleptomani Ne Demek?
Kleptomani dürtü kontrol bozuklukları olarak sayılan ve çalma hastalığı olarak bilinen kleptomani, psikolojik bir hastalıktır. Kleptomani, maddi değerinden bağımsız, kişinin işine yaramadığı, ihtiyacı olmadığı halde, nesnelere yönelik çalma dürtüsüne direnç gösterememe ile tanımlanan bir dürtü kontrol bozukluğudur.
Genellikle ergenlikte başlayan tedavi edilmezse, bazı hastalarda ömür boyu sürebilen bir rahatsızlıktır. Az görülen, ötesi sosyal etiketlemelere yol açtığı için tedavi arayışının kısıtlılığı sebebiyle, halk arasında yaygınlığı kesin saptanamamaktadır. Çalışmalar, hırsızlıkların %3,8 ile %10’unun kleptomani nedeniyle olduğunu ortaya koymuştur.
Kişi eğer;
- İhtiyacı yokken, maddi açıdan değerli olmayan, hatta para verip alabileceği bir şeyi gizlice almak için karşı konulamaz bir istek duyuyorsa.
- Çalma isteği geldikten sonra çok fazla gerginlik ve endişe oluyorsa.
- O nesneyi çaldıktan sonra rahatlama, haz ve yüksek hissediyorsa.
- Çalma isteği düzenli bir hale geldiyse ve her seferinde çalma ile sonuçlandıysa kleptomaniden bahsedile bilinir.
Çalma Hastalığı Kleptomani Kimlerde Görülür?
Kleptomania, herhangi bir cinsiyet, yaş grubu veya sosyo-ekonomik grupta görülebilir. Genellikle genç yaşlarda başlar ve yetişkinlik döneminde devam edebilir. Ancak, bu durum nadir görülür ve kesin nedenleri tam olarak anlaşılmamıştır.
Bazı araştırmalar, kleptomaninin genellikle obsesif-kompulsif bozukluklar, anksiyete bozuklukları veya duygusal stres gibi başka zihinsel sağlık sorunlarıyla ilişkili olabileceğini göstermektedir. Ayrıca, genetik faktörlerin, travmatik deneyimlerin veya beyindeki kimyasal dengesizliklerin de bu durumun gelişiminde rol oynayabileceği düşünülmektedir.
- Beyindeki nörotransmitter de bozukluğu olan kişilerde.
- Özellikle serotonin düzeyi normalden az olan kişilerde.
- Ödül ve takdir sonra salgılanan dopamin ihtiyacı bu durumun tekrar tekrar yaşanmasına sebep olur. Özellikle daha küçük yaşlarda aile ve çevre tarafından yeterli sevgi, ilgi ve ödül takdir almamış kişilerde kleptomaniye daha sık rastlanır.
- Nadir olsa da beyin travması sonrası kleptomaniye rastlanma ihtimali vardır.
- Ailesinde kleptomani öyküsü varlığı, obsesif kompulsif bozukluğu bulunan bir kişinin yakın çevresinde. bulunması, alkol veya bir maddeye karşı bağımlılığı olan bir kişiyle yakın olmak da kleptomani riskini artırabilir.
- Bazı psikolojik rahatsızlıkları olan kişilerde kleptomani görülme riski, sağlıklı bireylere kıyasla daha fazladır.
Kleptomani Yaşayan Kişiler İçin Terapi Seçenekleri
Kleptomani hem kişinin kendisine hem de yakın çevresindekiler için gerek özel hayatta gerekse iş hayatında büyük sorunlar oluşturabilir. Duruma dair duyulan utanç ve buna bağlı olarak terapi alma korkusu kişileri, hastalığı gizleme yoluna itse de uzman tarafından yardım almak ve terapi görmek son derece önemlidir. Terapi edilmeyen vakalarda kleptomani ömür boyu devam edebilir.
Her hastalık gibi terapi için başlangıç bir tanı alabilmesi ve kişinin bunu bir hastalık olarak kabul etmesi önemlidir. Kleptomaninin sebepleri henüz bilinmediği için standart bir terapi yöntemi yoktur. Süreç genellikle dürtünün dinamiklerine göre oluşturulur. Uzman kararına göre kişi sadece psikoterapi alabilir ya da hem ilaç tedavi hem de psikoterapi seçenek haline gelebilir
Kleptomaniyi karmaşık hale getiren, bozuklukla gelen depresyon, anksiyete, kimlik sorunları gibi farklı sorunların da beraberinde var olmasıdır. Kleptomani ile obsesif kompulsif bozukluğun, patolojik kumar oynamanın, saç yolma rahatsızlığının fenomenolojik benzerlikleri itibariyle, terapilerinde benzer ilaçların ve yaklaşımların kullanılabileceğini göstermektedir.
Kleptomani hastalığı kaç yaşında başlar?
Kleptomani hastalığı genelde ergenlikte baslar ve genç yetişkinliğe kadar sürer. Özellikle çocuklarda görülen basit çalma durumlarında kleptomani hemen akla gelen bir seçenek değildir.
Kleptomani nasıl anlaşılır?
Eğer kişi ihtiyacı olmadığı halde, maddi değeri olmayan, hatta parasıyla alabileceği bir nesneyi çalmak için karşı konulamaz bir istek duyuyorsa, bununla ilgili yoğun bir gerginlik ve endişe varsa o nesneyi çaldıktan sonra tatmin olmuş hissediyorsa, rahatlıyorsa kleptomani olduğu düşünülür. Çalma davranışı sizi, sosyal yaşantınızı etkiliyorsa, yoğun utanma varsa mutlaka tedavi edilmelidir de.
