Sigara bağımlılığı, içinde bulunan nikotin maddesinden kaynaklanan, kişilere fiziksel ve psikolojik olarak zararlar veren bir bağımlılık türüdür. Çok yaygın bir bağımlılık türü olan sigara bağımlılığından kaynaklanan rahatsızlıklar sonucunda her yıl 7 milyon insanın hayatını kaybetmektedir.
Sigara Bağimliliğinin Nedenleri
Sigara bağımlılığı, kişilerin bir çok nedenden ötürü sigaraya başlaması ve artarak sigara kullanmayı sürdürmesi sonucunda oluşan bir bağımlılık türüdür. Sigaraya başlama nedenleri genellikle bireylerin yaşadığı zor durumlar, travmatik yaşantılar, anksiyete , depresyon gibi duygu durum bozukluklarıdır. Bu durumları yasayan ve üstesinden gelmekte zorlanan kişiler sigarayı bir kaçış yolu olarak sigarayı seçerler. Bunu nedeni, sigaranın içerisindeki nikotinin, beyinde seratonin salgılanmasına yol açması ve seratoninin anlık olarak rahatlama hissi vermesidir. Ancak bu yalancı bir rahatlamadır.
Sigara bağımlılığının diğer nedenlerinden biri de genetik aktarımdır. Bağımlılığa daha yatkın olan bireylerin sigara bağımlılığı olması yüksektir. Öte taraftan yapılan araştırmalara göre özellikle cevrede ve ebeveynlerinden en az biri sigara içen çocukların yetişkinlikte ve ergenlikte sigara bağımlılığına daha yatkın olduğu görülmüştür.
Özellikle ergenlikte başlayan kullanımlarda akran etkisi çok fazladır. Kullanan bireylerin arkadaş ortamına dahil olma, dışlanma kaygıları ile ilişkilidir. Bazen sevilen takip edilen hayranı olunan bir sanatçının sigara kullanımı, bazen de sigara içilen arkadaş ortamında sosyalleşmek için sigara içildiği gözlemlenir.
Sigara içme bağımlılığının nedenlerinden bir diğeri de kişilik yapısıdır. Özgüven ve benlik değeri düşük kişiliğe sahip olan kişilerin sigaraya başlama olasılığı ve bağımlı olma olasılığı daha yüksektir.
Sigara Kullanımı ve Anksiyete Arasındaki İlişki
Genel kanı anksiyetesi olan bireylerin özellikle kaygılı olduğu zamanlarda sigara içince rahatlayın biraz daha sakinleşeceği yönünde olsa da yapılan araştırmalar sigaranın içindeki nikotinin beyindeki korku mekanizmasını tetiklediğini ortaya koymuştur. Yapılan araştırmaya göre Alman norobilimciler sigara içen bireylerin korkularını bastırmaya çalıştığını ve bu yüzden kokularıyla yüzleşemediğini belirtmişlerdir. Sigara içmek bastırmaya dönük bir eylemken beyindeki korku mekanizmasını tetikliyor ve sigara içen kişiler içmeyenlere göre daha fazla korku ve anksiyete yaşıyor. Anksiyetesi olan bireyler üzerinde yapılan araştırmaya göre sigara içen bireyler daha fazla kaygılı ve baş etme mekanizmasını daha zayıf. Özellikle sigara içtikten sonra daha fazla korkmaya başlamak ve nefes almakta güçlük gibi fiziksel belirtilerin ortaya çıktığı gözlemlenmiştir.
Sigara Bağimliliğından Kurtulmanın Yolları
Sigara bağımlılığından kurtulmak için farklı yöntemler mevcuttur. Her yöntem için esas mesele bu süreçte kişinin çok kararlı olması ve sürekliliği sağlayacak şekilde bu süreci geçirmesidir. Aksi halde tekrarlı bir sigara bırakma sürecine başlanıp başarısızlıkla sonuçlanabilir. Araştırmalar sigarayı bırakma deneyimlerinin %70 inin başarılı olmadığını göstermiştir. Genellikle hazır olmadan bu surece başlamasının, her bağımlılık gibi bırakmak için fiziki şartları ( sigara içilen ortamlardan kacınma, sağlıklı beslenme, sosyal hayatın düzenlenmesi, çevreden sosyal destek talep etme) oluşturamama gibi sebepler tespit edilmiştir. Bu yüzden hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın mutlaka bunun bir süreç olduğunu bilmek, acele etmemek ve sürdürülebilirliğini sağlamak önemlidir.
Sigara bağımlılığından kurtulmak için kullanılan bir yöntem Biorezonans ile sigara bırakma yöntemi ve destekleyici psikoterapidir. Kognitif davranışçı terapi, tiksindirme yöntemleri, gevşeme teknikleri ve ruhsal eğitim sigara bağımlılığı sağaltımında kullanılan psikoterapi yöntemlerinden bazılarıdır.
Sigara Bağimliliği Ve Psikoloji Arasındaki İlişki Nedir?
Her bağımlılık gibi sigara bağımlılığının da temelinde duygusal ihtiyaçlar ve bunun karşılanması için tekrarlı madde kullanımı vardır. Ancak sigara kullanımından sonra tekrar eden ve daha güçlü şekilde gelen duygusal yoksunluk bir döngü şeklinde devam eder. Özellikle psikolojik bağımlılıklarda sigara çoğu zaman sosyalleşme, stresli durumlarda başa çıkma mekanizması olarak kullanılır. Kişinin bir rahatlama nesnesi olarak kullandığı sigara zamanla yeni bir stres faktörü haline gelir. Bazen cesaretlendirici bazen de kabul görme gibi motivasyonlarla da kullanılan sigara psikolojik bağımlılığı arttırır. Terapi desteğiyle sigara ile sağlanan bu durumlar ortadan kalktığında sigara bağımlılığının ortadan kaldırılması kolaylaşır.
Sigara Bağimliliğında Terapı Almanın Faydaları Nelerdir?
Özellikle sigara içme sebepleri zorlu yaşam olayları ile baş etmek mekanizmalarının zayıf olması nedeni olan kişilerde terapi almak çok daha faydalıdır.
Psikolojik destek ile sigara içme isteği ile uyumlu davranış arasındaki bağ kırılmaya çalışılır. Davranışçı ekollerde uyaran kontrolü tekniği kullanılır ve sigara kullanımını tetikleyen faktörlerin ortadan kaldırılması amaçlanır.
Yine stres durumlarında bununla başa çıkabilme yolu olarak sigarayı kullanır. Terapide bireyin baş etme becerileri, duygu kontrolü ve duygularını ifade etme yasayabilme, kisilerarası ilişkileri geliştirildiğinde artık sigaranın yatıştırma durumuna ihtiyaç kalmayacaktır. Terapide öğrenilen gevşeme egzersizleri, motivasyona yönelik çalışmalar süreci desteklenecektir .
Tekrar başlama ve yoksunlukla baş etmek için kullanılan beceri eğitimleri bağımlılıktan tamamiyle kurtulmayı sağlayacaktır.
